Zaburzenia związane z ciążą i połogiem
Okres okołoporodowy wiąże się z kilkukrotnie wyższym ryzykiem wystąpienia zaburzeń psychicznych.
Mogą one mieć charakter:
- jedynie epizodu ściśle związanego z ciążą i połogiem;
- pierwszego epizodu- zapowiedzi pojawiającego się procesu chorobowego;
- kolejnego (nawracającego) epizodu przewlekłych zaburzeń.
Klasyfikacja wg ICD-10 wyróżnia
Baby blues - dotyka około 50-80% kobiet. Objawy pojawiają się w 2-3 dobie po porodzie. Maksymalne nasilenie osiągają w 5-7 dobie, a po ok. 2 tygodniach mijają samoistnie. Objawy baby blues obejmują: chwiejność nastroju, płaczliwość, drażliwość, smutek, lęk, zaburzenia snu. Jeśli objawy utrzymują się do 4-5 tygodni po porodzie mówimy o „małej depresji” (wg. DSM IV)
Depresja poporodowa - dotyka około 10-16% kobiet. Objawy pojawiają się w ciągu pierwszych 4 tygodni po porodzie i są typowe dla depresji.
Dodatkowo w objawy zostaje włączona tematyka ciąży i dziecka. Pojawia się brak zainteresowania dzieckiem, trudność w opiece nad nim, nadmierny lęk o zdrowie dziecka. Mogą także występować agresywne myśli dotyczące chęci wyrządzenia dziecku krzywdy oraz myśli samobójcze.
Depresja w przebiegu nawracających zaburzeń depresyjnych - dotyczy kobiet, które już wcześniej przeszły epizod depresji lub dystymii (przewlekłego obniżenia nastroju). Pierwsze objawy pojawiają się od kilku tygodni do kilku miesięcy po porodzie. W rodzinach tych pacjentek występowały depresja lub zaburzenia lękowe.
Psychoza poporodowa - dotyka około 0,1-0, 2% kobiet. Rozpoczyna się między 4. a 21. dniem po porodzie, jednak nie później niż w ciągu pierwszych 8 tygodni. Objawy narastają gwałtownie i obejmują bezsenność, niepokój, zaburzenia koncentracji, uczucie zagubienia przechodzące w podejrzliwość, dziwaczne zachowanie, urojenia, omamy. Psychoza poporodowa uniemożliwia sprawowanie prawidłowej opieki nad dzieckiem. W skrajnych przypadkach istnieje ryzyko samobójstwa lub dzieciobójstwa (u około 4% matek chorujących na psychozę poporodową). W rodzinach tych pacjentek występowały zaburzenia nastroju.
Zaburzenia lękowe - objawy pojawiają się około 2-3 tygodnie po porodzie, zazwyczaj u kobiet, które już wcześniej cierpiały na stany lękowe. Zaburzenia lękowe współwystępują z objawami depresyjnymi.
Zaburzenia obsesyjno-kompulsywne - objawy pojawiają się w pierwszych 6 tygodniach po porodzie. Obejmują natrętne, agresywne myśli dotyczące skrzywdzenia dziecka.
Leczenie
Leczenie zaburzeń w okresie okołoporodowym wymaga leczenia interdyscyplinarnego. Wskazana jest współpraca lekarza-położnika, psychiatry oraz psychoterapeuty. Dużą rolę odgrywa profilaktyka i psychoedukacja kobiet w wieku rozrodczym.