Psycholog, psychiatra, psychoterapeuta - kto jest kim?

Często w swojej praktyce spotykam się z pytaniami dotyczącymi różnic pomiędzy poszczególnymi profesjami zajmującymi się zdrowiem psychicznym. Szczególnie dotyczy to psychologów, psychiatrów oraz psychoterapeutów. W poniższym artykule postaram się wyjaśnić różnice i podobieństwa.

Psychiatra - to osoba, która ukończyła 6-letnie jednolite studia magisterskie na wydziale lekarskim uczelni medycznej, odbyła staż zawodowy, zdała Lekarski Egzamin Państwowy, a także ukończyła trwającą 5 lat specjalizację. Psychiatra zajmuje się badaniem, diagnozowaniem, leczeniem zaburzeń psychicznych. Rozpoznaje objawy, stawia diagnozę, zaleca najlepszy sposób leczenia (farmakoterapię i/lub psychoterapię). W związku z tym, że psychiatra jest lekarzem medycyny, może przepisywać leki, wydawać zaświadczenia i dokumenty świadczące o stanie zdrowia psychicznego, wypisywać zwolnienia. Może także skierować na dodatkowe badania lekarskie.

W obrębie psychiatrii wyróżnia się kilka specjalności, m. in. psychiatrię dorosłych, psychiatrię dzieci i młodzieży, psychogeriatrię, psychiatrię sądową, psychiatrię środowiskową.

Do psychiatry należy udać się zawsze wtedy, gdy stan zdrowia psychicznego niepokoi nas lub bliskie nam osoby. Może to być np. utrzymująca się bezsenność, rozdrażnienie, stale towarzyszący lęk, niepokój, uczucie smutku, przygnębienia, problemy z koncentracją, zmiany apetytu (wstręt do jedzenia lub nadmierny apetyt), różne objawy somatyczne (np. drżenie rąk, nagłe uderzenia gorąca, kołatanie serca, dolegliwości ze strony układu pokarmowego, zawroty głowy), przy czym wykluczone zostały przyczyny zdrowotne, myśli samobójcze, poczucie bycia obserwowanym, prześladowanym, dostrzeganie rzeczy, głosów, których nie widzą inne osoby.

W placówkach NFZ nie jest wymagane skierowanie do psychiatry. Wystarczy zadzwonić i umówić się na wizytę. Konsultację psychiatryczną może zalecić lekarz pierwszego kontaktu lub lekarz innej specjalności, a także psycholog lub psychoterapeuta.

Psycholog - to osoba, która ukończyła jednolite 5-letnie studia magisterskie na kierunku psychologia. Zgodnie z ustawą z dnia 8 czerwca 2001 roku o zawodzie psychologa „wykonywanie zawodu psychologa polega na świadczeniu usług psychologicznych, a w szczególności na: diagnozie psychologicznej, opiniowaniu, orzekaniu, psychoterapii, udzielaniu pomocy psychologicznej (…) prowadzeniu badań naukowych w dziedzinie psychologii lub działalności dydaktycznej w tym zakresie.” Psycholog posiada szeroką interdyscyplinarną wiedzę na temat zachowania oraz procesów psychicznych człowieka i jego interakcji z otoczeniem. Psycholog nie może stosować farmakoterapii, czyli nie może przepisywać leków.

W obrębie psychologii wyróżnia się różne specjalności, m. in. psychologię kliniczną, psychologię społeczną, psychologię wychowawczą, psychologię zarządzania, psychologię pracy i organizacji.

Do psychologa należy udać się wtedy, gdy doświadczamy różnego rodzaju trudności życiowych i potrzebujemy pomocy w ich rozwiązaniu. O tym, że pomoc psychologiczna może być wskazana mogą świadczyć np. trudności w pracy, w związkach, brak satysfakcji życiowej, doświadczenie straty, kryzysy rozwojowe lub sytuacyjne. Psycholog może także przeprowadzić diagnozę osobowości lub intelektu.

Aby umówić się do psychologa w Poradni Zdrowia Psychicznego wymagane jest skierowanie od lekarza psychiatry.

Psychoterapeuta - to osoba, która jest w trakcie lub ukończyła trwające maksymalnie 4 lata szkolenie zakończone uzyskaniem certyfikatu. Na stronach polskiego Towarzystwa Psychologicznego oraz Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego znajduje się lista ośrodków kształcących psychoterapeutów i posiadających akredytację. Warunkiem koniecznym uczestnictwa w większości szkoleń jest wyższe wykształcenie. Wśród psychoterapeutów najliczniejszą grupę stanowią psychologowie, ale można także znaleźć lekarzy, pedagogów, filozofów oraz osoby, które ukończyły kierunki techniczne. Wynika to z braku ustawy o zawodzie psychoterapeuty.

Psychoterapia jest metodą leczenia zaburzeń psychicznych lub somatycznych opierającą się na relacji klient- terapeuta. Z psychoterapii warto skorzystać wtedy, gdy sytuacja, w jakiej się znaleźliśmy przerasta nasze możliwości poradzenia sobie. Psychoterapia może być pomocna w zrozumieniu siebie, np. gdy zauważamy pewne powtarzające się wzorce zachowania, schematy wchodzenia w relacje, sposoby reagowania, a pomimo podejmowanych prób, sami nie potrafimy ich zmienić.

Psychoterapia może być prowadzona m. in. w nurcie psychodynamicznym, psychoanalitycznym, poznawczo-behawioralnym, humanistycznym, systemowym. Różnice pomiędzy poszczególnymi podejściami dotyczą rozumienia problemów z jakimi zgłasza się pacjent, podejściem do relacji terapeutycznej, czasu trwania spotkań, sposobów pracy.

Aby umówić się do psychoterapeuty w Poradni Zdrowia Psychicznego wymagane jest skierowanie od lekarza psychiatry.

Podsumowując: psychiatra oraz psychoterapeuta zajmują się leczeniem. Psychiatra za pomocą farmakoterapii, psychoterapeuta za pomocą oddziaływań psychologicznych- rozmowy, relacji terapeutycznej.

Psychiatra jest lekarzem, po ukończeniu dodatkowego szkolenia psychoterapeutycznego może prowadzić psychoterapię. Psycholog zajmuje się wsparciem, diagnozą, pomocą psychologiczną, po ukończeniu dodatkowego szkolenia psychoterapeutycznego może prowadzić psychoterapię. Psychoterapeuta ma ukończone studia wyższe (psycholog, psychiatra, pedagog lub inne kierunki) i ukończone dodatkowe szkolenie z zakresu psychoterapii.

Do legalnego wykonywania zawodu psychoterapeuty zawsze konieczne jest ukończenie dodatkowego szkolenia z zakresu psychoterapii.